Op 12 februari heeft een grote meerderheid van de gemeenteraad Haarlem, waaronder GroenLinks, de gedachte verworpen dat een korte tunnel voor de Zuidtangent het beste in de wijk De Kamp kan uitmonden.
Enkele raadsleden liepen weg voor de stemming omdat ze vonden dat eerst nog alle voors en tegens, van alle varianten op een rijtje moesten worden gezet. Procedureel hebben ze daar erg gelijk in. Het is onverstandig om mogelijke oplossingen al af te keuren voordat alle onderzoeken klaar zijn.

Zo zinkt de tunnel steeds verder weg in het Spaarne en komt hij misschien wel nooit meer boven water. 

Toch was er niet voor niets een grote meerderheid voor. (8 van de 39 waren tegen of stemden niet)  Bewoners van De Kamp waren in actie gekomen omdat duidelijk was geworden dat er huizen zouden moeten worden gesloopt. Een monumentaal hofje zou kunnen worden bedreigd en er heerste naast woede ook grote onzekerheid en angst. De raad moest wel een antwoord geven op de vraag van de bewoners van De Kamp over de tunneluitgang. Als gemeenteraad maken wij uit of en waar er een tunnel komt, maar we zijn ook volksvertegenwoordigers die naar bewoners luisteren, en er (soms) ook wat mee doen.

Ja, wordt er dan tegengeworpen; als bestuurder moet je de ruggengraat hebben om het algemeen belang (een beter OV)  te dienen ondanks de terechte  protesten van een benadeelde groep. Dat is waar en dat heeft de GroenLinksfractie in de discussie over de Rode Loper bijvoorbeeld ook gedaan.

Het is altijd een afweging van voor- en nadelen die bepaalt hoe het standpunt uitvalt. In geval van De Kamp speelde zeker mee dat met het afserveren van één van de mogelijke varianten een tunnel onder het Spaarne nog niet van tafel is.

Het slopen van huizen voor infrastructuur wordt algemeen gezien als een heftige ingreep die alleen in uiterste noodzaak gelegitimeerd is. Historisch, maar nog steeds een voorbeeld, zijn de Nieuwmarktrellen in 1975 in Amsterdam tegen de sloop van vele woningen voor het Metrostation Nieuwmarkt. Voor de aanleg van de Noord-Zuidlijn, die momenteel stilligt vanwege verzakte woningen, is afgesproken dat er geen woningen worden gesloopt.
Verder heeft de wrevel over de regie en de transparantie van het proces door B&W Haarlem en gedeputeerde Mooij  een rol gespeeld. Haarlem en Mooij hebben afgesproken samen te werken naar een Spaarnepassage. Maar wie heeft de regie? Die vraag komt op bij de conclusie dat de uitkomsten van de ateliers nooit zo op straat hadden moeten worden gegooid. En al helemaal niet toen bekend werd dat Mooij  in Den Haag om geld zou gaan vragen voor o.a. een korte tunnel. Duidelijk lijkt dat Mooij het hardste trekt aan een korte tunnel, hij betaalt het onderzoek en is verantwoordelijk voor de losjes wegwuivende houding richting Haarlemse Politiek. B&W Haarlem spreekt uit juist een lange tunnel te ambiëren (hoezo samenwerking?). Hoewel men zich moet realiseren dat die financieel onhaalbaar is. Men wekt slechts de indruk Mooij met interesse te volgen. Wethouder Nieuwenburg stelt zich bestuurlijk op, is verbaasd over de onrust, zegt een lange tunnel te willen en lijkt het daarbij te laten. 

Wanneer bewoners en gemeenteraad opeens worden geconfronteerd met onverwachte zaken, dan is het logisch dat de hakken in het zand gaan hoewel “er nog geen besluit is genomen”. De atelieruitkomsten hadden eerst in hun totaliteit aan Gemeente en Provincie moeten worden voorgelegd. Die hadden dan de plannen niet alleen op technische haalbaarheid kunnen toetsen, maar ook het politiek en maatschappelijk draagvlak kunnen meewegen in combinatie met een fatsoenlijk inspraakproces. Dat zal nu ook nog wel gebeuren, maar het kalf is al weer verdronken.

Wat dit betreft is er niets geleerd van de vorige bestuursperiode toen de bewoners van Schalkwijkerstraat massaal in opstand kwamen bij het plan om ter plekke de tunnel de grond in te laten gaan om op de Turfmarkt weer boven te komen. Veel te laat heeft B&W, op aandrang van de raad, toen besloten een klankbordgroep in te stellen waarin bewoners een stem kregen. 

Je zou kunnen gaan denken dat Raad en B&W (een jaar voor verkiezingen!) te weinig bestuurlijke kracht kunnen ontwikkelen om een tunnel voor elkaar te krijgen en dat Gedeputeerde Mooij ondanks veel geld en daadkracht daar ook niet in slaagt. Dat heeft dan wel te maken met de toegenomen invloed van bewoners op hun leefomgeving, een proces dat zich de laatste decennia heeft voltrokken. Kennelijk is het voor de lokale overheid steeds noodzakelijker om bij grote infrastructurele projecten, maar bijv. ook bij woningbouwprojecten, te zorgen voor voldoende maatschappelijk draagvlak. Dit kan ontstaan door een transparant participatie- en inspraakproces, dat vooral tijdig moet worden ingezet. Dus niet pas nadàt B&W zich op allerlei manieren aan afspraken met andere overheden, ontwikkelaars en corporaties heeft gebonden. Waardoor ze, als er dan eindelijk iets van (of uit) de grond moet komen, richting de direct betrokkenen nog maar weinig speelruimte hebben.

 Lukas Mulder