DE KLIMAAT-POSITIEVE STAD

1.Inleiding

De tijd dat we volop konden blijven consumeren is voorbij. Het is inmiddels voor

iedereen zichtbaar en voelbaar wat de gevolgen zijn van ons gedrag. We horen en lezen

dagelijks in het nieuws over extreme weersomstandigheden, over het uitsterven van

diersoorten en de vervuiling van water en lucht. Het is voor de meesten dan ook

inmiddels duidelijk dat het anders moet: minder, schoner en milieuvriendelijker.

Maar veranderen is moeilijk en kost inspanning. Helemaal als je niet weet waarom of als

je het gevoel hebt dat je keuzemogelijkheden worden ontnomen. Veranderen gaat dus

niet vanzelf: het begint bij bewustwording. De coronapandemie heeft ons laten zien dat

we, wanneer wij de urgentie begrijpen en voelen, tot grote dingen in staat zijn. Maar niet

alleen bewustwording is belangrijk, ook handelingsperspectief: wat kan je als

Haarlemmer doen? Hoe wordt een Haarlemmer deel van de oplossing in plaats van deel

van het probleem? En wat is de rol van de Gemeente Haarlem hierbij?

Duurzamer wonen, werken, reizen en ontspannen vraagt om verandering. Soms vraagt

de verandering een hoge eenmalige investering. Soms vraagt een verandering het

creëren van andere gewoontes. Veel Haarlemmers vinden dat we duurzamer moeten

leven, maar ernaar handelen is lastiger.

Onderzoek van de Universiteit van Utrecht en de TU Delft heeft laten zien dat 75% van

de Nederlanders een ambitieuzer klimaatbeleid steunt als er aan vier voorwaarden

wordt voldaan:

1. Klimaatmaatregelen die de persoonlijke levenssfeer van burgers direct raken zijn pas
   
   acceptabel als andere maatregelen zichtbaar maximaal zijn toegepast en de
   
   overheid een streng beleid voert tegen grote vervuilende sectoren;
2. Bescherm lage inkomens en voorkom dat de kloof tussen arm en rijk groter wordt;
3. De vervuiler moet betalen;
4. De baten van een maatregel moeten hoger zijn dan de kosten en er mag geen beter
   
   alternatief zijn.

Dit zijn voor GroenLinks Haarlem de uitgangpunten voor een groener en duurzamer

beleid dat werkt voor alle Haarlemmers, want alleen samen kunnen we de broodnodige

veranderingen uitvoeren. Belangrijk vinden wij dat Haarlemmers hier ook zelf over mee

kunnen beslissen en dat hun initiatieven waar mogelijk ondersteund worden door de

gemeente.



De maatregelen die GroenLinks Haarlem voorstelt zijn daarom groen én sociaal. We

stellen de gezondheid, de veiligheid en het welzijn van Haarlemmers voorop. We

beschermen onze flora en fauna en breiden het groen in Haarlem uit. We kiezen voor

slimme en innovatieve oplossingen: voor het besparen en opwekken van energie, voor

het klimaatbestendig maken van onze omgeving, het bereikbaar maken en houden van

de stad, en voor het vergroenen van de Haarlemse stadseconomie. We zorgen ervoor

dat iedereen mee kan doen: mensen met of zonder een eigen woning, bewoners van

alle buurten en wijken, ondernemers, bedrijven, en natuurlijk de gemeente zelf. We

vragen iedereen om mee te denken en mee te beslissen. En we zorgen ervoor dat we

alle plannen, en de resultaten daarvan, monitoren zodat we onze voortgang meetbaar

maken. Het resultaat van maatregelen moet ‘klimaatpositief’ zijn. Hiermee bedoelen we

dat iedereen ernaar moet streven om meer broeikasgassen uit de lucht te halen, dan uit

te stoten. Positief heeft nog een andere dimensie: het gaat uit van kansen,

mogelijkheden, hoop en kracht, want falen is geen optie.

1.1 VERDUURZAMEN DOEN WE SAMEN

De omslag naar duurzaam en klimaatpositief leven kunnen we alleen samen maken. Samen;

betekent dat de gemeente, bedrijven en bewoners meedoen en dat iedereen actief kan

meepraten over de manier waarop duurzamer leven vorm krijgt. Haarlemmers staan

daarvoor open, bleek uit de QuickScan Lokale Democratie in 2020. Zo komt er ook meer

begrip voor lastige besluiten en meer betrokkenheid van burgers bij hun stad. Toch zijn er ook

dilemma’s:

• Nog niet iedereen is overtuigd van de urgentie om Haarlem duurzamer te maken;
• Te veel overleg leidt tot te veel vertraging, terwijl we met de aanpak van de
  
  klimaatcrisis niet langer kunnen wachten;
• Praten en inspraak zonder echt naar elkaar te luisteren, is geen betrokkenheid.

GroenLinks Haarlem zet in op het actief betrekken van alle

Haarlemmers bij duurzaamheidsvraagstukken. Daarbij wordt

dankbaar gebruik gemaakt van de kennis van organisaties die

zich al jarenlang inzetten voor verbetering van verkeer en milieu,

zoals Fietsersbond, Milieudefensie, Grootouders voor het klimaat

en Extinction Rebellion. We kiezen voor burgerberaden,

organiseren wijkgesprekken en ondersteunen

bewonersinitiatieven zoals lokale coöperaties vanuit de

gemeente. Het doel is, een daling van 20% CO2 uitstoot per inwoner van Haarlem in

2026.

WAT HEBBEN WE BEREIKT?

GroenLinks vindt het belangrijk dat burgers actief in alle grote programma’s worden

betrokken. Bijvoorbeeld bij de Transitievisie Warmte, bij de Mobiliteitsvisie en bij de

nieuw omgevingsvisie 2040. En we zijn nog een stap verder gegaan door het initiatief

te nemen om Burgerberaden voor de Gemeente Haarlem te installeren. We zorgen

ervoor dat initiatieven door inwoners ook worden gesteund door de Gemeente zoals

het wijkbewoners initiatief van het Ramplaankwartier. Echte duurzame verandering

heeft pas draagvlak als dit voor én door onze inwoners wordt gerealiseerd.

PROGRAMMAPUNTEN

• De gemeente Haarlem geeft het goede voorbeeld: de gemeentelijke
  
  organisatie bespaart 55% van het huidige energieverbruik in 2025 en op weg
  
  naar 70% in 2030.
• De gemeente Haarlem begint een grootschalige bewustwordingscampagne
  
  over de klimaat- en biodiversiteitscrisis. Daarnaast wordt educatie over het
  
  klimaat en het milieu een belangrijk onderdeel en krijgt elk kind in het
  
  basisonderwijs een vorm van natuureducatie. De gemeente helpt
  
  basisscholen om natuur te integreren in het reguliere onderwijsaanbod en
  
  stimuleert dat schoolkinderen minimaal tweemaal per jaar in de natuur
  
  komen.
• De gemeente Haarlem start met wijkgesprekken: een activeringsprogramma
  
  met als doel om alle inwoners te betrekken bij het verduurzamen van hun
  
  leefomgeving. Hierbij zetten we ‘Energiecoaches’ in, experts op het gebied van
  
  verduurzaming die (gratis) een passend advies kunnen geven aan bewoners.
• Inwoners gaan via lokale burgerberaden (een groep door loting aangewezen 
  
  mensen) een centrale rol spelen in de lokale energietransitie. Voor de
  
  spelregels baseert de gemeente zich op de aanbevelingen van de Commissie-
  
  Brenninkmeijer.
• We zien de energietransitie en de daarbij horende veranderingen als een
  
  mogelijkheid om flink te investeren in wijken. Inwoners kunnen aangeven hoe
  
  de gemeente en woningcorporaties hun buurt kunnen verbeteren. Samen
  
  wordt gekeken hoe de energietransitie hierin past.
• We rollen de rode loper uit voor initiatieven van bewoners. De gemeente
  
  ondersteunt bewonersinitiatieven en start tevens eigen
  
  postcoderoosprojecten. Zo faciliteert de gemeente bijvoorbeeld lokale
  
  ‘Warmteschappen’: bewonerscollectieven die, eventueel in samenwerking met
  
  private bedrijven, een passende verwarmingsoplossing kiezen voor hun wijk,
  
  buurt of straat.
• Inwoners met een kleine beurs kunnen, met steun van de gemeente,
  
  energiebesparingmaatregelen nemen.
• Met winkeliersverenigingen en de lokale afdeling van Koninklijke Horeca
  
  Nederland maken we duidelijke afspraken over afvalscheiding, duurzame
  
  logistiek en maatregelen om energieverspilling (terrasverwarming, open
  
  winkeldeuren) tegen te gaan. Voor monumenten wordt maatwerk geleverd.

1.2 GROENE EN GEZONDE LEEFOMGEVING

Het gaat niet goed met de natuur in Nederland. Groen en natuur maken meer en meer plaats

voor stenen en asfalt. Ook Haarlem bestaat voor maar 29 procent uit groen en is dus een

versteende stad. Veel economische activiteiten gaan ten koste van onze leefomgeving, ons

landschap en de biodiversiteit. Doodzonde, want gebrek aan groen maakt ongelukkig,

ongezond en kan tijdens hete zomers zelfs dodelijke gevolgen hebben voor mensen met een

zwakkere gezondheid, waaronder ouderen. Vogels, vleermuizen en insecten sterven in rap

tempo uit omdat ze geen thuis meer hebben. En het landschap verdroogt. Haarlemse

veengebieden laten CO2 vrij in plaats van dat er CO2 in wordt opgeslagen.

Tijdens de pandemie bleek de natuur belangrijk voor rust en zingeving. Meer groen in

de stad maakt de wijken gezonder. Haarlemmers die actief aan de slag gaan met meer

groen in de wijk kennen hun buren beter en hun kinderen kunnen in het groen spelen.

Mensen die veel bewegen hebben een hogere levensverwachting en de kans op

obesitas wordt kleiner. Kortom: groen draagt bij aan welzijn en welvaart van mensen.

GroenLinks kiest daarom voor groen, voor iedereen.



Bouwen voor de mens betekent wat ons betreft ook bouwen voor dieren. Ieder

bouwproject, elke renovatie of aanpassing in de openbare ruimte moet meer groen,

biodiversiteit en klimaatbestendigheid opleveren.

We beschermen onze natuur, gaan onze landschappen herstellen en versterken, en

zetten ons in voor vergroening en de verhoging van de biodiversiteit in en om de stad.

De afgelopen jaren was er wel veel aandacht voor overlast door dieren in Haarlem, zoals

meeuwen en ratten, maar te weinig aandacht voor het beschermen van kwetsbare

soorten zoals vogels, egels en padden.

Wij pleiten daarom voor een actieplan Flora en Fauna waarin we meer ruimte creëren

voor ecologisch groen in en rondom de stad. Door deze ecologische ‘hotspots’ met

elkaar te verbinden zorgen we dat ook de stadsdieren hun weg hiernaartoe kunnen

vinden. Bovendien willen we dat de ganzenjacht die in en rond onze gemeente

plaatsvindt direct stopt en in gesprek met de provincie (die de vergunningen afgeeft)

over andere methodes om deze vogels te verjagen, indien dat tenminste nodig is voor

de veiligheid. Datzelfde geldt voor knobbelzwanen. In het actieplan dient ook ruime

aandacht te worden besteed aan alles wat leeft, zoals padden, egels, vleermuizen,

vissen, bijen en insecten, alle stadsvogels en alle weidevogels, waaronder kievit,

scholekster en onze ‘nationale’ grutto. Haarlem wordt een bontvrije gemeente. De

wethouder gaat in gesprek met het kleine aantal winkels dat nog kleding en accessoires

met bont verkoopt om hen aan te moedigen dat te staken. We moedigen scholen aan

om mee te doen aan bewustwordingscampagnes over het gebruik van bont in kleding.

Haarlem stelt een wethouder Dierenwelzijn aan.



We maken onze omgeving weerbaar tegen de gevolgen van klimaatverandering, zoals

hitte, droogte en meer hoosbuien. GroenLinks strijdt voor het recht op een groene

leefomgeving voor en van ons allemaal. Daarom maken wij fundamenteel andere

keuzes: groene en sociale keuzes.

PROGRAMMAPUNTEN

We vinden dat Haarlem klaar is voor de volgende maatregelen die onderverdeeld zijn in

Omgevingsvisie, Luchtkwaliteit, Klimaatadaptatie en Biodiversiteit.

Omgevingsvisie

● In ieder startnotitie/ stedenbouwkundig plan komt een groene paragraaf, waarin

duidelijk wordt gemaakt hoe dit plan de vergroening en klimaatadaptatie van

Haarlem helpt.

● We transformeren veeteeltgrond naar ruimte voor recreatie met ecologische en

educatieve waarde. We stimuleren duurzame stadstuin en -landbouw. In

gebiedsvisies scheppen we voorwaarden hiervoor, door onder andere het

gebruik van landbouwgif en kunstmest te verbieden. Daarnaast maken we regels

voor goed bodembeheer om uitdroging te voorkomen. Stadslandbouw kan een

bijdrage leveren aan versterking van de natuur. We kiezen voor strokenteelt. We

stimuleren stadsvoedselvoorziening.

● Samen met het waterschap zetten we in op het vernatten van de

veenweidegebieden.

● Als er gebouwd wordt voor mensen, dan doen we dat natuurinclusief. Zo wordt

er ook gezorgd voor groen en ruimte voor vogels, insecten en vleermuizen. Dit

wordt onderdeel van de bouwvergunning.

WAT HEBBEN WE BEREIKT?

De afgelopen periode hebben we ons breed ingezet voor de groene leefomgeving,

bijvoorbeeld in de Omgevingsvisie 2040 van Haarlem. De ontwikkeling van nieuw

groen is gestimuleerd door het aanleggen van geveltuinen, parkeertuinen,

boomtuinen en stoeptuinen en door tegelwippen te stimuleren. Er is meer aandacht

voor (stads)ecologie. Er is er een onafhankelijke stadsecoloog benoemd in Haarlem.

Er wordt niet langer gemaaid in de zomers, waardoor we kwetsbaar leven

beschermen. Er is aandacht voor de ijsvogel en er zijn trappen voor eenden

aangelegd bij het Houtmanpad. Er liggen plannen voor natuurvriendelijke oevers. Er

is een Oost-West Tuin Best plan gemaakt voor de ecologie van het westelijk

Tuinbouwgebied. Ook is aandacht besteed aan het voorbereiden op de gevolgen van

klimaatverandering, bijvoorbeeld door bredere rioleringen aan te leggen. Er is

budget beschikbaar gesteld voor ‘Steenbreek’. GroenLinks heeft er voor gezorgd dat

er een vuurwerkverbod in Haarlem gaat gelden.

● We zien de recreatieve behoefte de komende jaren toenemen en zijn daarom

erg blij met het recreatieschap Spaarnwoude. De Houtrakpolder blijft groen.

Deze polder heeft een hoge natuurwaarde en zal niet dienen als uitbreiding

voor de Amsterdamse Haven. Omdat deze groene buffer zo waardevol is voor

Haarlem, zijn en blijven wij bereid hiervoor te betalen. Wij zijn voorstander

van het verhogen van de participantenbijdrage mits achterstallig onderhoud

wordt ingelopen en biodiversiteit wordt vergroot.

● Spaarnelanden begint al in 2022 met het gratis uitdelen van kleine

boompjes/zaailingen. We zien dit als aanvullend op het beleid om Haarlemmers

te helpen hun tuinen te vergroenen.

● Als de gemeente een boom kapt, planten we er twee terug. Om bomen te kappen

met een bredere omtrek dan 20 cm (diameter 6,37) is een vergunning nodig,

zowel voor de gemeente als voor particulieren en bedrijven.

● Er komt een bomenfonds: minimaal € 7.000 storting voor iedere gekapte boom

bij bouwprojecten en als er meer dan 2 bomen in particuliere tuinen worden

gekapt (uitgezonderd kap vanwege veiligheid). Dit wordt onderdeel van

bouwvergunning en kapvergunning.

● We streven naar minimaal 1000 nieuwe bomen in de openbare ruimte per jaar.

● We leggen meer koeltezones aan, zodat bij zoveel mogelijk woningen binnen

loopafstand van 5 minuten een ‘postzegelparkje’ te vinden is. Hierbij zorgen we

voor verbindingszones tussen verschillende groengebieden.

● Scholen worden gestimuleerd om groene speelpleinen aan te leggen.

● Samen met de ondernemers vergroenen we de Waarderpolder. De gemeente

stelt budget beschikbaar en kijkt hierbij slim naar, (de beperking van)

kapvergunningen, het ontstenen van de openbare ruimte en, in overleg met

ondernemers, ook het vergroenen van particuliere grond.

● Iedere nieuwe Haarlemmer krijgt als welkomstgeschenk de keuze uit een

aantal natuurvriendelijke producten voor zijn of haar woning, zoals

bijvoorbeeld een vogelhuisje/bijenhotel/vleermuisbox en zakje bio-zaad voor

wilde bloemen.

Luchtkwaliteit

● Er komt een ‘Schone Luchtvisie’, waarmee in kaart gebracht wordt welke

maatregelen Haarlem moet nemen voor het terugdringen van CO2, stikstof,

fijnstof en andere verontreinigende stoffen. Hulp van provincie en rijk wordt

gezocht indien bronnen zich buiten de gemeentegrenzen bevinden. Doel is het

aantal Haarlemmers met longkanker terug te brengen naar maximaal op en bij

voorkeur onder het nationale niveau.

● Houtstook is voor mensen met longaandoeningen, zoals astma, een groot

probleem. Wij vragen meer aandacht hiervoor, zowel bij de Rijksoverheid in Den

Haag als via een gemeentelijke communicatiecampagne.

● Haarlem voert actief campagne om het afsteken van vuurwerk te ontmoedigen

met voorlichtingscampagnes over de milieubelasting en het fijnstof.

Klimaatadaptatie

● Er komt een ‘Klimaatadaptatie-visie’ met een routekaart ‘Haarlem

Klimaatbestendig’. Aan het einde van de raadsperiode zijn er per stadsdeel

concrete vergroenings- en waterbergingsmaatregelen uitgevoerd. Vergroenen

kan op veel manieren: door de aanleg van parkeer- en stoeptuinen, gevel- en

daktuinen, wegonderbrekingstuinen, voedseltuinen, natuurspeeltuinen,

wereldtuinen, volkstuinen en doe-tuinen; al deze mogelijkheden worden

meegenomen in de visie. De gemeente stelt hiervoor voldoende ambtelijke inzet

en middelen beschikbaar.

● De gemeente geeft het goede voorbeeld door eigen vastgoed alvast te voorzien

van geveltuinen, startend bij het stadhuis op de Grote Markt en het

gemeentekantoor aan de Gedempte Oude Gracht.

● Er komt een team dat zich bezighoudt met het zoeken naar ‘snipperplekken’ voor

nieuw ecologisch groen op gemeentegrond. Dit wordt in kaart gebracht met een

duidelijk overzicht van welk oppervlak beschikbaar is en wanneer het aan de

beurt komt. Verwijderde klinkers of stenen worden natuurlijk hergebruikt.

● Wijken en straten mogen hun eigen vergroeningsplannen maken. We

stimuleren stadstuinieren. We maken het adopteren van openbare ruimte

hiervoor mogelijk. Deze initiatieven ondersteunen we, bijvoorbeeld met hulp

van de stadsecoloog, en het samen zoeken naar financiering bij gemeente of

provincie. Er wordt budget vrijgemaakt om iedere Haarlemmer toegang te

geven tot een bio-divers park en uitzicht op een groene straat.

● We herzien de contracten met Spaarnelanden. Wat GroenLinks betreft komt

biodiversiteit op 1 te staan, aangevuld met onze circulaire ambities en het

klimaatbestendig maken van de openbare ruimte.

● Bij onze onderhouds- en herinrichtingsprojecten geven we de opdracht mee om

minimaal 20% minder verharding terug te plaatsen.

● Wedstrijden als ‘de schoonste straat of de schoonste buurt’ kunnen daarbij

stimulerend werken.

Biodiversiteit

● Er komt een actieplan Biodiversiteit.

● Bij het beheer van openbaar groen wordt biodiversiteit het uitgangspunt. Onze

parken, bermen en andere groene plekken worden voortaan verzorgd en

aangelegd volgens de principes van ecologisch beheer. Doel is 50% verhoogde

ecologische waarde in 2030.

● We gaan door met het beperken van maaien in de openbare ruimte.

● Samen met onze inwoners creëren we zoveel mogelijk groene punten om

leefbaarheidsgroen en biodiversiteit te bevorderen. Bijvoorbeeld door het

stimuleren van geveltuinen en steenbreekacties in Haarlem. We halen de

drempels hiervoor weg. En met groene daken: alle daken in Haarlem die hiervoor

geschikt zijn, hebben in 2030 een groen dak. We stellen een subsidieregeling in

voor m2 groen dak.

● We gaan de belangrijkste knelpunten van biodiversiteit in de stad oplossen.

Bijvoorbeeld door de Sluis in Spaarndam vriendelijk voor de vissen te maken.

● We voeren het ecologisch beheerplan versneld uit en stellen hier structureel

meer budget voor beschikbaar: 400.000 euro per jaar vanaf 2023.

● We gaan ontpachten en verlengen contracten niet meer. We reserveren een

bedrag van 10 miljoen euro om de komende 15 jaar alle boeren in Haarlem uit te

kopen en hierdoor de groene zoom biodiverser te maken. Hierin werken we

nadrukkelijk samen met het Nationaal Park Zuid-Kennemerland en de Provincie

Noord-Holland.

● We verhogen de bijdrage aan Nationaal Park Zuid-Kennemerland naar 50.000

euro per jaar.