Huidige situatie gemeentebegroting biedt kansen

  • We kiezen ook de komende jaren voor een maximale netto schuldquote (NSQ) van 120%. Op dit moment staat deze NSQ op de helft daarvan; rond de 60%. We hebben de afgelopen jaren gezien dat we veel te weinig investeringen daadwerkelijk realiseren. Dit moet de komende jaren echt anders willen we daadwerkelijk de beoogde verandering voor elkaar krijgen. Dit krijgt wat ons betreft de prioriteit.
  • Wij stellen als doel in 2025 een realisatiepercentage van 90% hebben. Op dit moment is dit minder dan de helft. Een investeringsprogramma dient immers gewoon gerealiseerd te gaan worden. Er is meer dan genoeg te doen. Ook kiezen we ervoor het investeringsvolume te verhogen naar 80 miljoen per jaar. De komende jaren dienen we te investeren in de toekomst. Hieronder vallen; de bouw van energie-neutrale scholen, de verduurzaming van het vastgoed en herinrichting van de openbare ruimte; waarbij ruimte voor de auto wordt ingewisseld voor fiets en openbaar vervoer. En asfalt wordt teruggebracht ten behoeve van vergroening.
  • Op dit moment hebben we een meer dan uitstekend weerstandsvermogen en een zeer goed gevulde algemene reserve. Wat ons betreft is ook de algemene reserve een middel om onze doelen te realiseren. Hierbij hanteren we een weerstandsratio van 1.1 als ondergrens. De definitie van het benodigde weerstandsvermogen komt ook voort uit een risico-inventarisatie. Wij zien kans deze risico-inventarisatie op te schonen door aan de slag te gaan met beheersmaatregelen om ervoor te zorgen dat deze risico’s niet gerealiseerd worden.

Risicobeheersing

  • GroenLinks accepteert niet dat de Gemeente Haarlem nu de hand op de knip houdt omdat de risico’s voor de toekomst steeds hoger worden ingeschat. Hierdoor wordt nog minder investeringsruimte gecreëerd. Dat is wat ons betreft verkeerd-om denken. Nu investeren betekent voorkomen dat de risico’s zich voordoen en creëert juist financiële ruimte op de middellange en lange termijn. Hierbij hebben wij het voornamelijk over investeringen in de energietransitie en klimaat adaptieve maatregelen; waterberging en hittestress-beperkende maatregelen. Risicobeheersing betekent wat GroenLinks betreft er tijdig iets aan doen in plaats van de hand op de knip.

Herprioriteren Investeringen

  • Fysiek domein – herprioriteren. Grote infrastructurele projecten staan nu begroot met hoge kosten voor auto-infra. Deze dienen herzien te worden op basis van de mobiliteitstransitie. Hiermee kunnen deze miljoenen worden ingezet voor fietsinfra; Denk aan een fietsring bij de Schipholweg, een fietsonderdoorgang bij de Prinsenbrug en een fietsbrug bij de Paul Krugerkade. Fietsinfrastructuur kost immers vele malen minder dan auto-infrastructuur. Ook is hier tot wel 90% cofinanciering vanuit de Provincie Noord-Holland voor beschikbaar.
  • Investeren in een stad die groeit zorgt voor een hogere jaarlijkse rijksbijdrage. Met andere woorden; groei levert geld op. Wij zien de reserve groei als een revolverend fonds.

Opschonen Reserves

  • De gemeente heeft circa 150 miljoen aan middelen vastgezet in aparte potjes. Vaak staat dit al jaren gereserveerd. Als het aan GroenLinks ligt wordt hier meteen aan het begin van de nieuwe coalitieperiode scherp naar gekeken. Wij zien hier kansen om deze middelen nu te benutten, bijvoorbeeld als eigen inbreng om cofinanciering bij andere overheden aan te vragen. Wij vragen om een herziening, opschoning en versimpeling van het aantal reserves.

Nieuw voor Oud

  • We stellen een externe scan voor op posten binnen de gemeentelijke begroting die gedateerd zijn en die na oplevering van inventarisatie geschrapt kunnen worden ten gunste van nieuwe wensen. We houden structureel een vinger aan de pols voor structurele problemen in de capaciteit bij verplichte uitvoerende taken door de gemeente. Verplichte uitvoeringstaken die niet door het Rijk worden vergoed worden teruggelegd bij het Rijk.

Leningen/garantstellingen/deelnemingen

  • Wij willen dat onze bewoners beschermd worden tegen de -verwachte-oplopende energieprijzen. Daarom vinden wij het essentieel dat we als gemeente ook de komende jaren inzetten op deelnemingen in de energietransitie. Hiervoor is ruimte omdat het niet gaat om exploitatiebudget uit de lopende begroting of investeringen binnen het Investeringsprogramma, maar om leningen (vaak bij de BNG). En hiervoor zijn de omstandigheden momenteel zeer gunstig.
  • We zijn groot voorstander van de duurzaamheidslening en verdubbelen het budget hiervoor, de komende periode. Hiermee helpen we Haarlemmers om een investering in hun woning te doen en gezien het revolverende karakter van deze lening komt dit op termijn gewoon weer terug.
  • Ook garantstellingen voor bijvoorbeeld bewonersinitiatieven op dit vlak vinden wij een nuttig en kansrijk instrument. Natuurlijk moeten we als gemeente de desbetreffende businesscases goed toetsen maar dit helpt Haarlemse collectieven die stap naar een schone en duurzame toekomst te maken.

Woonlasten

  • Het klopt dat Haarlem in vergelijking met andere gemeenten relatief hoge woonlasten heeft. Daar staat tegenover dat Haarlem ook een heel aantrekkelijke stad is om in te wonen en prettige stad is om in te leven. Deze woonlasten bestaan grotendeels uit de OZB en de Riool- en Afvalstoffenheffing. Met betrekking tot de Onroerend Zaak Belasting hebben wij geen principiële bezwaren tegen verdere verhoging. De onbenutte ozb capaciteit voor Haarlem bedraagt 3,5% Wij zien hier financiële ruimte om versneld aan de slag te gaan met ambities en zo hogere kosten voor huizenbezitters op lange termijn te voorkomen. Een reëel probleem bij aanhoudende droogte is bijvoorbeeld paalrot. Wij willen dit helpen te voorkomen door gerichte investeringen in de openbare ruimte.
  • We gaan de mogelijkheden verkenning om onze lokale belastingen te vergroenen. Hierbij kijken we naar differentiatie van tarieven. Bijvoorbeeld als het gaat om afvalscheiding. Ook valt te denken aan een koppeling tussen het energielabel van je woning en de hoogte van de OZB. Middels een vereveningsfonds voorkomen we hierbij dat dit Haarlemmers met een kleinere portemonnee treft.
  • De afvalstoffenheffing (ASH) zien we als middel om tot minder restafval te komen in Haarlem. We hebben nog meer dan 200kg restafval per Haarlemmer per jaar. We hebben een verantwoordelijkheid voor het milieu om dit terug te dringen de komende jaren. Een ander argument is financieel van aard. Een hoge hoeveelheid restafval brengt het financiële risico met zich mee dat de rijksoverheid dit de komende jaren zwaarder zal gaan belasten. En dan zullen we die ‘boete’ jaarlijks over moeten gaan maken naar het rijk zonder dat we dit investeren in een vermindering van de hoeveelheid afval. Dat is weggegooid geld en is dus niet de keuze van GroenLinks.
  • En daarvoor moeten we durven investeren. Wij zien ook kansen in het verbeteren van de kwaliteit van de hieruit gefilterde grondstoffen. Deze worden immers steeds meer waard. Dus om niet straks meer af te dragen aan het rijk, maar om juist dat te voorkomen en meer te halen uit waardevolle grondstofstromen staan we open voor een verhoging van de ASH. Uiteraard dient hier een goed uitvoeringsprogramma inclusief goede monitoring voor te worden opgesteld.

Parkeerbelasting

  • Heel Haarlem krijgt gereguleerd parkeren, zoals in de paragraaf Mobiliteit staat. De tarieven van straatparkeren worden de komende jaren stevig verhoogd en ook wordt het aantal straatparkeerplaatsen teruggebracht. Ook de parkeertarieven voor bezoekers in de garages kunnen verder omhoog. Met name op piekmomenten. We verkennen de opslag op parkeertarieven voor bezoekers met vervuilende voertuigen. En ook kijken we of we Haarlemmers die vrijwillig hun parkeervergunning inleveren (en aangeven hier de komende jaren geen gebruik van te maken) hiervoor belonen dan wel financieel kunnen compenseren. Uiteraard krijgen de mensen die auto's nodig hebben omdat ze gehandicapt zijn, of een andere dringende reden, hier deels vrijstelling voor.
  •  We komen met een plan van aanpak hoe de jaarlijkse parkeerinkomsten meer in dienst komen te staan van de mobiliteitstransitie. En niet meer generiek in de algemene reserve worden gestopt ten bate van de gaten in de begroting.

Toerismebelasting

  • We behouden het tarief van 5,00 Euro per persoon voor een overnachting voor de komende periode. Ook evalueren we de toerismebelasting deal met AirBnb en kijken we of we dit kunnen uitbreiden naar andere platforms.

Belangenbehartiging richting het Rijk

De begroting van een Gemeente is voor een groot deel afhankelijk van de Rijksoverheid. Als Gemeente Haarlem voelen wij de beperkingen die dit met zich meeneemt. Daarom gaan wij pleiten voor:

  • Afschaffen verhuurdersheffing Deze heffing kost de Haarlemse woningbouwcorporaties jaarlijks 17 tot19 miljoen Euro en zorgt ervoor dat zij delen van hun bezit moeten verkopen om te renoveren, verduurzamen en nieuwe sociale huurwoningen op te leveren. Mocht deze verhuurdersheffing eindelijk worden teruggedraaid dan kunnen met deze middelen de duurzaamheidsambities van de corporaties worden gefinancierd. Dit is nodig omdat sociale huurders waarschijnlijk als eerste de dupe gaan worden van stijgende energieprijzen.
  • Afschaffen abonnementstarief WMO Het terugdraaien van deze “open einde regeling” zal de gemeente jaarlijks zo’n 5 miljoen euro besparen. En ertoe leiden dat middelen bestemd voor de zorg daadwerkelijk terecht komen bij hen die het echt nodig hebben. Dit gaan wij via VNG bepleiten.
  • Structurele middelen voor de Jeugdzorg. Nooit meer een transitie zonder adequaat bijbehorend budget. Dat teert in op de rest van de begroting en de kwaliteit van de (jeugd)zorg.
  • Rijksbijdrage Lasten klimaatakkoord voor gemeenten Begin 2021 kwam de Raad voor het Openbaar Bestuur met een advies aangaande de middelen die gemeenten de komende jaren nodig zullen hebben om het klimaatakkoord uit te voeren. Dit is voor Haarlem in de ordegrootte van 6 miljoen op jaarbasis. Dit is randvoorwaardelijk voor een goede uitvoering van het klimaatakkoord. Wij willen dat een nieuwe regering dit advies serieus neemt en gemeenten van deze middelen voorziet.
  • De gemeente pleit bij het rijk voor het snel invoeren van het rekeningrijden. Daarbij hamert de gemeente erop dat de beprijzing flexibel wordt naar tijd en plaats. Bij voorkeur doet Haarlem dat samen met de MRA of in nog groter intergemeentelijk verband.

Slimme strategie voor cofinanciering

Haarlem is een stad die als het gaat om de grote uitdagingen van deze tijd vaak vooroploopt maar daar zeker niet mee te koop loopt. Daardoor lopen we in potentie veel middelen mis. GroenLinks pleit ervoor om nu echt de boer op te gaan met onze plannen en ambities en actief te lobbyen voor financiële ondersteuning. Dit kan op verschillende schaalniveaus:

  • Lokaal Ontwikkelaars gaan meebetalen aan de mobiliteitsopgave. Door middel van een mobiliteitsfonds en de nota bovenwijkse voorzieningen. Voor de in de nota bovenwijks genoemde voorzieningen wordt het mobiliteitsbeleid leidend. Maar ook de oprichting van een bomenfonds, voor iedere gekapte boom wordt 7.000 euro in dit fonds gestort. Vanuit dit fonds worden de kosten voor nieuwe bomen gefinancierd.
  • Provinciaal We dienen veel van de provinciale belangen; maken vaart met de energietransitie, de mobiliteitstransitie en de transitie naar een circulaire economie, ook werken we hard aan het realiseren van duizenden betaalbare woningen. Dit alles maakt dat we ook echt bij de provincie kunnen en moeten aankloppen voor een bijdrage aan projecten om deze doelen te realiseren. Hiervoor maken wij de tijdelijke inzet van de –fietssubsidie-ambtenaar permanent. Met als enige voorwaarde dat hij/zij/het zich jaarlijks moet terugverdienen.
  • Waterschap We gaan intensiever samenwerken met het Hoogheemraadschap Rijnland. De uitdaging op het gebied van biodiversiteit, waterberging en klimaatadaptatie is enorm. We zullen onze projecten beter op elkaar af moeten gaan stemmen en hebben elkaar nodig voor deze uitdaging. Wij zullen het Hoogheemraadschap ook vragen hierin te gaan investeren en komen zelf met voorstellen hoe hier onze reserve waterberging voor in te zetten.
  • Rijk Middels de woningbouw-impulsaanvragen hebben we aangetoond dat het ons lukt om middelen uit het rijk te verkrijgen voor onze ambities. Hiervoor hebben we vanwege de gehonoreerde aanvragen voor ontwikkelzones Zuid West en Europaweg meer dan 15miljoen euro ontvangen. Dit moeten we verder uitbouwen. Niet alleen voor de woningbouw maar ook voor de grote infrastructurele ambities. Denk hierbij aan het OV- knooppunt Nieuw Zuid. Hiervoor breiden we onze strategische- en lobby capaciteit uit.
  • Europese Unie Op een grotere schaal zijn er op Europees niveau de komende jaren miljarden te verdelen. Hiervoor dienen zich kansen aan. Denk aan inzet op het gebied van circulaire economie. Hiervoor moeten we binnen de Metropool Regio Amsterdam een actieve rol pakken. We hebben middels het programma Urban Agenda en het winnen van de Procura Award in 2020 al naam opgebouwd. Tijd om dit te verzilveren.

Monitoren/P&C cyclus

  • Wij zien graag een volledige integratie van de duurzaamheidsbegroting met de reguliere begroting. C02 reductie is de overkoepelende opgave waar alle uitgaven op getoetst dienen te worden.
  • Ook externe controle is een groot goed. We zijn blij met de RekenKamerCommissie (RKC) en auditcommissie maar zien ook graag een Haarlemse Rekenkamer voor het klimaat ontstaan. Deze Rekenkamer zal zich expliciet gaan buigen over de klimaatopgave.
  • We breiden de indicatoren verder uit conform de SDG’s.
  • Startnotities worden uitgebreid met een beslissingstool gebaseerd op de Donut Economie.