Dinsdag 15 februari brengt de Pletterij een eerbetoon aan Jurriaan Andriessen. De schrijver van het boek Eldorica. Met een reisverslag naar een betere wereld.
In dit boek uit 1990 beschrijft Andriessen hoe onze wereld eruit had kunnen zien als we opvolging hadden gegeven aan de adviezen van de Club van Rome. De Club van Rome bracht in 1972 het rapport De grenzen aan de groei uit. Dit rapport schetste een somber beeld van een wereld waarin grondstoffen opraken, de aarde opwarmt en de wereld in de 21e eeuw hieronder te lijden zal krijgen.
Andriessen schetst een alternatieve wereld; Eldorica. Hierin hebben de bewoners hun levensstijl aangepast aan de hoeveelheid grondstoffen. Er is geen productie van wegwerpartikelen. Zuinigheid wordt met comfort gecombineerd. En technologieën zoals zelfrijdende auto’s en windmolenparken op zee worden al beschreven.
Het rapport van de club van Rome is inmiddels 50 jaar oud. De kennis dat door ons toedoen de planeet opwarmt is zelfs al langer bekend. Toch is het merendeel van de uitstoot en van de vervuiling van onze planeet plaatsgevonden in de afgelopen 30 jaar. De periode nadat het boek van Andriessen uitkwam.
We zien nu de gevolgen waar men toen voor waarschuwde dagelijks op tv en om ons heen. Klimaatverandering. Vervuiling. Vernietiging van ecosystemen.
Daarmee is de urgentie nog groter geworden om te handelen. Om zo snel mogelijk te stoppen met de uitstoot van fossiele brandstoffen. En om anders om te gaan met de schaarse grondstoffen. Om in te zetten op hergebruik in plaats van eenmalig gebruik. Om zuiniger en bewuster te gaan leven.
In Haarlem hebben we de afgelopen maand de Routekaart Duurzaamheid uitgebracht. Daarin laten we zien hoeveel ton CO2 wordt uitgestoten in de gemeente en in welke sectoren deze uitstoot zich bevindt. Ook geven we aan met welke maatregelen we deze CO2 uitstoot gaan reduceren de komende jaren. De uitkomst van de inventarisatie was dat we met de huidige maatregelen toewerken naar zo’n 40% reductie van de uitstoot van CO2 in 2030 ten opzichte van nu. Dat is een enorme stap maar nog niet voldoende. Volgens het verdrag van Parijs mag de wereld niet meer dan 1,5e graad opwarmen. Daaruit is in Nederland het klimaatakkoord voortgekomen. Hierin is de afspraak gemaakt om 49% van de CO2 uitstoot te reduceren in 2030. Inmiddels heeft de Europese Unie die ambitie opgeschroefd naar 55% (fit for 55). En in het recente regeerakkoord neemt de regering dit over.
Een grote stap in de reductie is het verschonen van de opwek van elektriciteit. Waar dat nu nog zelfs met kolen- en gascentrales gebeurd zal dat in 2030 voor een groot deel door wind op zee plaatsvinden. Iets wat Andriessen in 1990 al tekende. In Haarlem ligt de grootste uitdaging in de verwarming van huizen. Om daarbij een forse reductie te realiseren ontwikkelen we collectieve warmtenetten. Een warmtenet in Schalkwijk om samen met de woningbouwcorporaties sociale huurders een schoon en betaalbaar alternatief te bieden. Dit is des te urgenter geworden nu deze winter de gasprijzen flink zijn gestegen. Ook werken we samen met de bewoners van het Ramplaankwartier aan een zonnewarmtenet. Een kleinschaliger collectief net waarbij 400 huishoudens door middel van PVT panelen en Warmte Koude opslag hun woningen gaan verwarmen. Dit kan een blauwdruk worden voor meerdere wijken in met name Haarlem Noord.
Ook de mobiliteit zal minder CO2 moeten gaan uitstoten. Daarbij is in eerste instantie de insteek om in te zetten op alternatieven voor de auto in de stad. Meer lopen, meer fietsen, meer gebruik van het openbaar vervoer. En dat faciliteren. Bredere fietspaden. Een nieuw busstation bij de Schipholweg. Tegelijkertijd werken we ook aan het verschonen van het vervoer. We hebben een milieuzone ingesteld voor vrachtwagens rondom het centrum. Deze kunnen we ook uitbreiden met brom- en snorfietsen en uiteindelijk ook voor het vervuilendste personenvervoer. Ook hebben we honderden laadpalen geplaatst in de stad. Overigens zijn de meeste bussen in de stad inmiddels elektrisch en is de e-bike de meest verkochte nieuwe fiets op dit moment.
We werken dus toe naar een reductie van de jaarlijkse uitstoot van CO2 in de stad. De term klimaatpositief is veel verstrekkender. Deze impliceert niet alleen dat een gebouw of een huishouden geen co2 meer uitstoot. Het beschrijft een situatie waarin uitgestoten broeikasgassen zelfs worden opgenomen. Een situatie waarin we niet meer schade aan het milieu toebrengen maar herstellen.
Dat vraagt in eerste instantie een bewustwording dat we niet meer op dezelfde manier verder kunnen. Het vraag inzicht in de footprint van een stad zoals Haarlem. Van ons land. Wat zijn de grootverbruikers en wat doen die aan het reduceren van hun uitstoot. Denk aan de discussies rondom Tata en Schiphol. Inzicht in je eigen co2 voetafdruk helpt maar kan ook confronterend zijn. Hoeveel vlieg je per jaar. Eet je vlees. Heb je een auto. Is je woning geïsoleerd.
Weten wat je aan moet passen is de eerste stap. Maar het kan. Je kan je gedrag aanpassen of je woning verduurzamen. Het mooi is, vele mensen zijn je voorgegaan. En vaak zijn die ontzettend bereid om hun verhaal hierover te delen. Je hoeft het dus niet meer zelf te bedenken. Er zijn al vele pioniers in Haarlem die hun woning aardgasvrij gemaakt hebben en hun energie zelf opwekken. Er zijn vele Haarlemmers die anders om gaan met materialen. De verhalen van deze veranderingen inspireren en het delen ervan is noodzakelijk om met elkaar de verandering te realiseren.
Onze stad zal hierdoor de komende jaren ook zichtbaar gaan veranderen. De opwek en opslag van energie zal zichtbaarder worden. De ruimte voor de auto zal minder worden en de ruimte voor water en groen zal toenemen. Dit om ook de effecten van klimaatverandering; hitte, droogte, hevige neerslag op te kunnen vangen. Ook hierbij is het randvoorwaardelijk dat we met elkaar de stad veranderen. Dat bewoners meer ruimte krijgen om dat in hun eigen buurt te doen en geholpen worden als ze niet direct mee kunnen komen.
Een paar jaar geleden hadden we een heus Eldorica festival op de Bolwerken in Haarlem. De komende week start het eerste Ecotrip festival met duurzaamheid als inspiratie en noodzaak. Het verhaal van Andriessen vinden we er komende dinsdag in terug. En de kern van zijn boodschap, dat het anders kan, kunnen we heel goed gebruiken op weg naar een Klimaatpositief Haarlem!