Gemeenten hebben de plicht om jeugdhulp en ondersteuning te bieden aan kinderen en gezinnen. Bijvoorbeeld aan jongeren met een beperking, stoornis, aandoening, maar ook bij psychische en gedrags- of opgroeiproblemen. Door die verplichting, de jeugdhulpplicht, moeten gemeenten in ieder geval: de jongere adviseren welke hulp het beste past, samen met de jongere de goede vorm van jeugdhulp kiezen en zorgen dat de gekozen jeugdhulp ook echt beschikbaar is. Net als de meeste gemeenten worstelt ook Haarlem met het nakomen van deze laatste verplichting.
Hoe hebben wij het in Haarlem geregeld?
Het jeugdzorgstelsel in Haarlem is de afgelopen jaren flink veranderd. Sinds 2023 koopt Haarlem de jeugdzorg gezamenlijk in met de zeven gemeenten in de regio’s IJmond en Zuid-Kennemerland. Er wordt gewerkt met twee ‘percelen’. Perceel één bestaat uit 4 consortia die hulp bieden bij complexe problemen. Dat betekent dat binnen elk consortium verschillende aanbieders, elk met hun eigen expertise, samenwerken om de cliënten zo goed mogelijk te ondersteunen. Binnen elk consortium is de expertise aanwezig om elke hulpvraag te kunnen oplossen. De consortia ontvangen elk jaar een vastgesteld bedrag, dat zij zelf naar eigen inzicht kunnen verdelen en besteden. De consortia zijn in 2023 van start gegaan en zijn dus de afgelopen anderhalf jaar veel bezig geweest met het opzetten van deze nieuwe manier van samenwerken en hulp bieden.
Perceel twee bestaan uit hulpverleners zoals psychologen en psychiaters die vanuit hun eigen praktijk hun cliënten ondersteunen bij zogenoemde ‘enkelvoudige’ problemen, waarbij de zorg (grotendeels) geboden kan worden door één hulpverlener De contractering van deze hulpverleners is gestart in 2024.
Wat is het probleem?
De samenleving verandert snel en niet iedereen is opgewassen tegen deze veranderingen. Zaken als corona, klimaatverandering, een oorlog die zich dichtbij afspeelt, polarisatie, de voortdurende stroom aan informatie via het internet en de druk van de social media zorgen voor serieuze en vaak langdurige problemen bij jongeren. Daarnaast zijn er jongeren die kampen met een aangeboren beperking, aandoening of stoornis.
Er zijn steeds meer jongeren die behoefte hebben aan een vorm van professionele ondersteuning maar het beschikbare budget om die hulp te kunnen bieden, groeit niet (genoeg) mee. Er is ook een tekort aan gediplomeerde jeugdhulpmedewerkers. Dit leidt ertoe dat er wachtlijsten ontstaan en jongeren soms maanden moeten wachten op hulp. Ook in Haarlem en de regio zijn de wachttijden de afgelopen tijd opgelopen, wat natuurlijk een enorme bron van zorg is voor alle betrokkenen.
Moties
Tijdens de behandeling van de kadernota 2025 op 8 en 11 juli diende GroenLinks vier moties in binnen het relatief nieuwe stelsel een aantal ‘reparaties’ moeten uitvoeren. De moties werden allemaal aangenomen.
Ook vroegen wij het college om de consortia te compenseren voor de met de oprichting van de consortia gepaard gaande kosten. Deze kosten gingen vanaf de start van de consortia in 2023 ten koste van het budget voor het primaire proces: het bieden van hulp aan jeugdigen.
Zo vroegen wij het college om de budgetten van de aanbieders in perceel twee aan te vullen omdat zij veel te laat, aan het einde van het eerste kwartaal van 2024 en terwijl de contracten al liepen, op de hoogte werden gesteld van de hoogte van de budgetten.
Verder willen wij dat de consortia in staat zijn om extra hulp ‘in te kopen’ bij het oplopen van de wachtlijsten. Dit kan door een gedeelte van het ‘groeibudget’, een extra percentage geld dat jaarlijks door de gemeente wordt gereserveerd voor jeugdhulp, speciaal voor dat doel te reserveren.
Tot slot vroegen wij het college om het opzetten van een triagefonds. Dit betekent dat de wachtlijsten gescand worden en aan de hand van deze triage de meest urgente gevallen die echt niet kunnen wachten, worden geïdentificeerd en onmiddellijk worden geholpen door aanbieders, los van de vraag of zij al gecontracteerd zijn in perceel één of twee, zolang zij maar tijd en expertise hebben om te kunnen helpen.
We hopen uiteraard dat de aangenomen moties het verschil kunnen maken voor die jongeren die hulp en ondersteuning nodig hebben.
We zijn daarnaast van mening dat het voorkomen van problemen altijd beter is dan het genezen en willen dan ook dat er stevig wordt ingezet op preventie. Dat betekent ook dat we ouders die worstelen met de opvoeding van hun kinderen, waar nodig handvatten willen geven om hun kinderen gezond op te kunnen laten groeien.