Het waren de jaren ‘70 , toen had 1 procent van de kinderen tussen 5 en 19 overgewicht. Dat percentage is gestegen naar 14 procent in 2024. Haarlem telt 1.3 fastfoodzaken per 1000 inwoners. Je hoeft er niet meer heen, je struikelt er vanzelf over. En daar is een causaal verband.
De onschuld van de jaren 70 is er dus een beetje van af. We zijn een stuk wijzer geworden over de gevolgen van ongezond, snel eten. Ongezond eten leidt vaak tot overgewicht en dat is een dure consequentie voor ons allemaal- De totale kosten van overgewicht en obesitas bij volwassenen in Nederland zijn bijna €11.500 per volwassene met overgewicht/obesitas per jaar. Dit leidt tot een totale kostenpost voor Nederland van ruim €79 miljard per jaar.
Voor GroenLinks Haarlem is er genoeg reden om fastfoodrestaurants zoveel mogelijk te weren uit de stad. Daarom schreven wij een amendement bij het agendapunt Masterplan Schalkwijk Centrum die vraagt om het weigeren van nieuwe vergunningen voor fastfoodrestaurants bij deze nieuwe ontwikkeling. Het college heeft al aangegeven dat zij dat graag zouden willen, wij willen de ambitie nog een beetje aanscherpen.
Gek genoeg heeft de gemeente maar weinig knoppen waar zij aan kan draaien om de voedselomgeving gezonder te maken. Bestuurlijk noemen wij de ‘knoppen’ overigens ‘juridisch instrumentarium’. En als we het hebben over dat instrumentarium moeten we kijken naar wetgeving. Zo is er bijvoorbeeld de omgevingswet. Artikel 3.3 in die wet stelt dat de gemeente vanuit het ‘voorzorgsbeginsel’ vergunningen aan bedrijven kan weigeren. Het voorzorgsbeginsel is de verplichting van de gemeente om haar bewoners te beschermen tegen schadelijke invloeden. Maar dat geldt dan weer niet voor fastfoodbedrijven. Het gaat met name om vergunningen voor bedrijven die giftige stoffen uitstoten of geluidsoverlast produceren. Een aanvraag van Tata Steel voor een vergunning voor een dependance in de Waarderpolder kunnen wij vanuit het voorzorgsprincipe dus weigeren. Maar een vergunning voor een Mc Donalds of Burger King niet.
Het is niet dat het college niet wil. Maar het ‘juridisch instrumentarium’ schiet te kort. Er is landelijk een snekwet in de maak die het mogelijk zou moeten maken voor gemeenten om vergunningen voor fastfoodrestaurants te weigeren. Maar helaas staat de politieke wind de verkeerde kant op en zal landelijke wetgeving nog even op zich laten wachten. Maar het zou niet de eerste keer zijn dat de wind van verandering begint als een lokale bries.